Caladium thuộc chi thực vật có hoa trong họ Ráy (Araceae), có nguồn gốc từ các khu rừng nhiệt đới ẩm ở Nam Mỹ, đặc biệt là Brazil và các khu vực lân cận. Tên gọi “Caladium” bắt nguồn từ tiếng Malay “keladi”, có nghĩa là “cây có củ”.
Chi Caladium bao gồm khoảng 7-17 loài được công nhận chính thức. Tuy nhiên, nhờ nỗ lực của các nhà lai tạo, số lượng giống (cultivars) của Caladium đã lên đến hàng ngàn, tạo nên một thế giới Caladium vô cùng phong phú về màu sắc, hình dạng và kích thước lá.
Đặc điểm của Caladium
Để hiểu rõ hơn về Caladium, chúng ta hãy cùng khám phá những đặc điểm nổi bật của loài cây này. Bảng dưới đây sẽ tóm tắt những thông tin quan trọng về đặc điểm thực vật học của Caladium:
| Đặc điểm | Mô tả |
|---|---|
| Tên khoa học | Caladium |
| Tên thường gọi | Caladium, Môn Cảnh, Môn Màu, Cây Môn Kiểng |
| Nguồn gốc | Nam Mỹ, đặc biệt là Brazil và các khu vực lân cận |
| Phân bố | Được trồng rộng rãi ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn thế giới, bao gồm Việt Nam |
| Phân loại khoa học | Giới: Plantae, Ngành: Magnoliophyta, Lớp: Liliopsida, Bộ: Alismatales, Họ: Araceae, Phân họ: Aroideae, Tông: Caladieae, Chi: Caladium |
| Loại cây | Thân thảo, sống lâu năm (tuy nhiên thường được trồng như cây hàng năm do chu kỳ rụng lá), kiểng lá |
| Lá | Lớn, hình tim hoặc mũi tên, màu sắc đa dạng (đỏ, hồng, trắng, xanh, kem,…), hoa văn phong phú (đốm, sọc, viền,…), mọc từ củ, cuống lá dài. |
| Thân | Thân củ, nằm dưới mặt đất, phình to, hình cầu hoặc gần cầu, là nơi dự trữ chất dinh dưỡng. |
| Hoa | Dạng mo-bông mo, nhỏ, màu trắng hoặc xanh nhạt, không có giá trị thẩm mỹ cao, thường bị cắt bỏ để tập trung dinh dưỡng nuôi lá. |
| Rễ | Rễ chùm, phát triển từ củ. |
| Chu kỳ sinh trưởng | Cây phát triển mạnh vào mùa xuân hè (mùa mưa), thường rụng lá và ngủ đông vào mùa thu đông (mùa khô) ở Việt Nam. |
| Độc tính | Có độc tính nhẹ. Nhựa cây chứa tinh thể calcium oxalate có thể gây kích ứng da và niêm mạc. Cần cẩn thận khi tiếp xúc, đặc biệt là với trẻ em và vật nuôi. Rửa sạch tay sau khi chạm vào cây. Không ăn lá hoặc củ của Caladium. |
Các loại Caladium
Sự đa dạng của Caladium được thể hiện qua hàng ngàn giống cây khác nhau, mỗi loại mang một vẻ đẹp riêng biệt. Dưới đây là một số loài Caladium phổ biến:
- Caladium bicolor (Môn đốm): Loài phổ biến nhất, với rất nhiều giống lai tạo, lá có nhiều đốm màu, thường là sự kết hợp giữa màu xanh, đỏ, hồng, trắng. Ví dụ nổi bật: ‘White Christmas’, ‘Red Flash’, ‘Pink Beauty’, ‘Aaron’, ‘Postman Joyner’, ‘Strawberry Star’, ‘Moonlight’, ‘White Queen’, ‘Red Star’, ‘Aaron’, ‘Fiesta’, ‘Freida Hemple’, ‘Gingerland’, ‘Miss Muffet’, ‘Party Punch’, ‘Postman Joyner’, ‘Puppy Love’, ‘Raspberry Moon’, ‘Rosebud’, ‘Seafoam Pink’, ‘Spring Fling’, ‘Tapestry’, ‘Thai Beauty’, ‘Lemon Blush’, ‘Red Ruffle’, ‘Florida Sweetheart’, ‘Pink Symphony’, ‘Burning Heart’
- Caladium humboldtii (Môn lá tim): Lá nhỏ hơn, hình tim, thường có màu xanh với các đốm trắng. Giống nổi bật: ‘Miss Muffet’.
- Caladium lindenii: Thường bị nhầm lẫn là Caladium, nhưng thực ra thuộc chi Xanthosoma. Lá dài, nhọn, màu xanh đậm với gân lá màu trắng nổi bật.
- Caladium tuberosum
- Caladium ternatum
- Caladium steyermarkii
- Caladium smaragdinum
- Caladium schomburgkii
- Caladium picturatum
- Caladium macrotites
- Caladium coerulescens
- Caladium andreanum
Ngoài ra, các giống Caladium từ Thái Lan cũng rất được ưa chuộng tại Việt Nam nhờ màu sắc rực rỡ và form dáng đẹp.